Wolne (Niezależne) Państwo Kongo pozostawało w Unii personalnej z Belgią
do 1890r., kiedy to król Leopold II podarował je swojemu królestwu jako jego osobistą
własność. Jednakże międzynarodowy skandal, jaki wywołał brutalny reżim- dopuszczano się
przerażających okrucieństw wobec miejscowej ludności, zmusił króla w 1908r. do przekazania
tego obszaru, już jako kolonii, Belgii. Nowy twór przyjął nazwę Kongo Belgijskie. Kolonia
stała się dla Belgów głównym eksporterem surowców naturalnych (eksploatacją odkrytych na
przełomie XIX i XXw. bogactw mineralnych zajmowały się kapitały belgijskie i brytyjskie
poprzez utworzony w 1906r. koncern Union Miniere du Haut - Katanga). Warunki socjalne,
zwłaszcza szkolnictwo było dobrze rozwinięte. Ograniczano jednak działalność polityczną
Afrykańczyków (w wyniku tego kraj był niewłaściwie przygotowany później do dekolonizacji).
Władze belgijskie wprowadziły ostry reżim kolonialny (centralistyczna administracja),
wspierany przez kościół katolicki. Po I wojnie światowej następował dalszy rozwój przemysłu
wydobywczego oraz wzmożony napływ obcego kapitału. Zaczęły wybuchać jednakże pierwsze
wystąpienia antykolonialne-początkowo o charakterze religijnym. Począwszy od lat 20-tych
zaczął się rozwijać ruch religijno-polityczny zwany kimbangizmem, zainicjowany w 1921r.
przez jego twórcę- Simona Kimbangu (1880 lub 1890-1951), który łączył silne tendencje
antykolonialne z ideami chrześcijańskimi zinterpretowanymi w duchu afrykańskim. Simon
Kimbangu tworzył rozmaite sekty w obrębie religii afrochrześcijańskiej i był uważany
powszechnie za proroka ludu Bakongo. Do momentu aresztowania w 1921r. przez władze
belgijskie, Kimbangu uzdrawiał chorych i głosił tożsamość Boga chrześcijańskiego z Nzambi-
Istotą Najwyższą ludu Bakongo. Zmarł w więzieniu, lecz swoją działalnością zainicjował
szeroki ruch społeczno-polityczny o charakterze antykolonialnym, który doprowadził do
powstania synkretycznej religii afrochrześcijańskiej.
Belgowie twardo zarządzali bogatą kolonią. Swoistym apogeum ich władzy była podróż
króla Alberta I i królowej Elżbiety do Konga Belgijskiego rozpoczęta 5 czerwca 1928r., która
stanowiła akt ukonkretniający "objęcie tych terytoriów we władanie przez naszych
rodaków"-stwierdził Albert I. Warto dodać, iż ważnym punktem tej wizyty miała być
inauguracja odcinka 1200 km. Drogi kolejowej Done Kongo- Katanga. W Kongu jednak wrzało. W
latach 30-tych i 40-tych wybuchały strajki w wielu ośrodkach przemysłowych (m.in. górników w
Katandze w 1942r. czy też powszechny w Matadi w 1945r., który zakończył się powstaniem
zbrojnym. Nic zresztą dziwnego- wszak miejscowi robotnicy byli traktowani wręcz, jak
niewolnicy...). Belgowie wyczuwali przyszłość i wzmogli eksploatacje bogactw mineralnych
zarówno w czasie jaki i po II wojnie światowej (zapotrzebowanie na surowce strategiczne).
Znaczenie strategiczne Konga Belgijskiego znacznie wzrosło, gdy 3 października 1948r. w
jednej z kopalń znaleziono zielone kryształy uranu.
Kres władzy Belgów nadchodził jednak wielkimi krokami. Przez 80 lat panowali tutaj
niepodzielnie kolonizatorzy belgijscy przeciwdziałając wszelkim próbom organizacji ruchu
politycznego Afrykanów. Ich pociągnięcia administracyjne i polityka oświatowa
podporządkowane były celom utrzymania bogatych obszarów Konga w zależności kolonialnej.
Wszelkie przemiany i procesy społeczne, których widownią stał się kontynent afrykański w
latach II wojny światowej, nie ominęły jednak Konga. Narastający proces walki wyzwoleńczej w
końcu lat 50-tych zaczął stawiać coraz częściej na porządku dziennym problem niepodległości
kraju. W latach 50-tych zaczęły powstawać w Kongu pierwsze organizacje polityczne o
charakterze niepodległościowym, które w początkowej fazie tworzyły się wg podziału
plemiennego. Najważniejszym z nich było opowiadające się za federalizmem Stowarzyszenie
Plemienia Bakongo- ABAKO zał. W 1950r., na którego czele stanął Joseph Kasavubu (1910-
24.03.1969r., od 1959r.- przywódca Afrykańskiego Komitetu Demokratycznego- bloku partyjnego
pod przewodnictwem partii ABAKO). Organizacja stawiała sobie za zadanie rozwój kultury wśród
ludów Bakongo. W latach 1956-58 pod naporem wydarzeń, ABAKO przekształciła się w organizację
o charakterze wybitnie politycznym, kierującą ruchem na rzecz uzyskania swobód
demokratycznych i niepodległości. Zwycięstwo ABAKO w 1957r. w wyborach miejskich w
Leopoldville, utworzenie republiki Kongo we francuskiej części Konga, konferencja
przedstawicieli afrykańskich ruchów niepodległościowych w Akrze w 1958r. czy wreszcie masowy
ruch polityczny, stały się czynnikami przyspieszającymi tok wydarzeń.
|